ترجمه ادبی حوزه خاصی از فعالیت ترجمه بوده و شامل ترجمه مکتوب آثار هنری از یک زبان به زبان دیگر است. مشکل اصلی ترجمه ادبی در انتقال معنی نیست؛ بلکه در توانایی انتقال سبک منحصر به فرد نویسنده اثر، زیبایی شناسی، غنای ابزارهای زبانی و همچنین فضا، طنز، شخصیت و حال و هوای موجود در متن است. این مطلب در مورد این شاخه از ترجمه بیشتر صحبت می‌کند.
ترجمه ادبی آثار
ما ادبیات خارجی زیادی می‌خوانیم؛ اما چقدر کتاب‌های نویسندگان خارجی را به زبان اصلی خود می‌خوانیم؟ فقط تصور کنید اگر مترجمانی از متون ادبی وجود نداشتند که «راهنمای» دنیای شگفت‌انگیز خلق‌شده در جهان باشند، چه تعداد از آثار ادبی برای طیف وسیعی از خوانندگان غیر قابل دسترس بود.
اینجا بخوانید: ترجمه فوری
نقش ترجمه ادبی در شناساندن نویسنده به خوانندگان
ترجمه ادبی نقش بسزایی در شناخته شدن آثار و نویسندگان دارد. یک فرد از کودکی و در طول زندگی خود با ترجمه ادبی در ارتباط است (به‌عنوان‌مثال، افسانه‌های اندرسن، برادران گریم، چارلز پررو مدت‌ها قبل از اینکه کودکان شروع به تسلط بر حروف الفبا و یادگیری خواندن به تنهایی کنند، برای کودکان شناخته می‌شود).
در اصل، طبق آمار، تعداد خوانندگان ترجمه های ادبی به طور قابل توجهی بیشتر از کسانی است که می‌توانند متن‌ها را به صورت اصلی بخوانند؛ به خصوص وقتی که صحبت از نویسندگان و شاعرانی می‌شود که به رایج‌ترین زبان‌ها نمی‌نویسند.
اگر آثار نویسندگان زبان‌های دیگر مانند ترک به زبان‌های مختلف ترجمه نمی‌شد، توجهات جامعه ادبی به نویسندگانی مانند رسات نوری گیونتکین، هاسک چک، اسادی کیروش پرتغالی، هنریک ایبسن نروژی، هاروکی موراکامی ژاپنی و بسیاری دیگر به میزان قابل توجهی کمتر می‌شد.
نقش ترجمه ادبی در جهان
خوانندگان مدرن در سرتاسر جهان دارای کتابخانه عظیمی از ادبیات جهان هستند که از اولین آثار مکتوب تا جدیدترین آثار جدید در بازار کتاب‌خوانی را شامل می‌شود. بر کسی پوشیده نیست که هر نویسنده‌ای، به هر طریقی، می‌خواهد نه تنها توسط خوانندگان داخلی، بلکه توسط خوانندگان جهانی نیز شناخته شود.
یک ترجمه باکیفیت ادبی می‌تواند تا حد زیادی به تحقق این هدف کمک کند. نمی‌توان اعتراف کرد که خواننده می‌تواند حتی نسبت به درخشان‌ترین اثر نیز بی‌تفاوت بماند اگر آن را در یک ترجمه متوسط و سطح پایین بخواند. نویسنده در بدترین حالت، اثر نقدهای منفی منتقدان را دریافت می‌کند و تمام تلاش‌های او بیهوده تلقی می‌شود.
اینجا بخوانید: ترجمه کتاب
مترجمان ادبی
صلاحیت مترجمان ادبی نه‌تنها شامل ترجمه آثار هنری، بلکه ترجمه متون روزنامه نگاری و تبلیغاتی برای روزنامه‌ها، سایت‌ها و مجلات است. این حوزه نیز شامل ترجمه خاطرات، فیلمنامه، زیرنویس فیلم، و متن ترانه است.
اجرای ترجمه متون ادبی نثر یا شعر، بدون اغراق، یک هنر و یک فعالیت بسیار خلاقانه است. مترجم در این مورد همان نویسنده‌ای است که در واقع کتاب را بازنویسی می‌کند، موقعیت‌ها را برای خواننده بازآفرینی می‌کند و برای این کار باید توانایی‌ها و استعدادهای نگارشی قابل توجهی داشته باشد؛ بنابراین در بین مترجمان، این سبک ترجمه یکی از دشوارترین‌ها به‌حساب می‌آید.
تفاوت ترجمه ادبی با سایر ترجمه‌ها
شما نمی‌توانید ترجمه ادبی را با ترجمه تجاری مقایسه کنید؛ زیرا در آن باید فقط اطلاعات مورد انتظار در عبارات استاندارد منتقل شود. همچنین مانند ترجمه هم‌زمان نیست که در آن مهم است که سریع عکس‌العمل نشان دهید و یک فکر را دقیقاً به همان صورت بدون در نظر گرفتن ترکیب جمله منتقل کنید.
ترجمه متون ادبی تفاوت اساسی با ترجمه‌های حقوقی یا علمی و فنی دارد که نیاز به نهایت دقت و ترجمه لغوی کلمه به کلمه دارند. در این ترجمه از هر زبانی، فضای طرح و سبک منحصر به فرد نویسنده باید تا حد امکان حفظ شود. به هر حال، آیا تابه‌حال فکر کرده‌اید که با شناخت استعداد یک نویسنده خارجی خاص، تا حد زیادی سطح مهارت مترجمی را که روی آثار او کار کرده است تأیید می‌کنید؟
متون ادبی، حاوی تعداد زیادی ابزار بیانی هستند که انتقال آنها مستلزم هوش بالا، تخیل و حرفه‌ای بودن فوق‌العاده از سوی مترجم است. رایج‌ترین ابزار بیان در متون ادبی استعاره، لقب، عبارات مقایسه‌ای، تکرار (لغت، آوایی، تکواژ و غیره) است.
ترجمه ادبی که در انتشارات مهر نو ارائه می‌شود شامل تمام مواردی است که ذکر شد. تیم مترجمان ما در نهایت امانت‌داری و ذوق ادبی به برگرداندن آثار می‌کنند؛ بنابراین کتاب‌های ادبی ترجمه شده توسط این انتشارات کیفیت بسیار بالایی دارند.
سخن پایانی
تنها با غنی شدن این دانش، یک مترجم می‌تواند شروع به ترجمه یک اثر هنری کند و موفق باشد. یک کلمه می‌تواند تبدیل به آب زنده، یک برگ خشک و افتاده، یک قلعه مسحور کننده یا حتی نیش افعی شود. هر کلمه می‌تواند یک معجزه باشد و منتقل کردن این اعجاز سعادت است.